Een foto van jouw kinderen als cartoonfiguren of jouw lieve hond als schilderij laten maken- binnen enkele seconden, met één klik? Klinkt ideaal, toch? Dankzij AI kun je tegenwoordig met gemak een Blond Amsterdam-tekening, een Ghibli-stijl portret of een gepersonaliseerde illustratie genereren. Maar wat veel mensen niet weten, is dat deze ‘onschuldige’ interacties met AI-tools een stuk minder onschuldig zijn dan ze lijken.
AI-kunstgeneratoren lijken gratis, maar de echte prijs betaal jij vaak met je eigen gegevens. Wanneer je een foto uploadt, lever je in feite jouw biometrische data, jouw gezicht, aan. Deze gegevens kunnen worden opgeslagen, hergebruikt om AI-modellen verder te trainen, of zelfs verkocht aan andere partijen. Tenzij je expliciet in de instellingen aangeeft dat je dit niet wilt – en wie leest die kleine lettertjes écht? – geef je veel meer weg dan je denkt.
Zoals OpenAI in haar privacybeleid stelt, worden zowel de gegevens die je actief aanlevert (zoals foto’s, naam, e-mail) als automatisch verzamelde gegevens (zoals apparaat- en gebruiksdata) bewaard. En dat portret van jouw gezin in Ghibli-stijl? Dat kan zomaar deel gaan uitmaken van een trainingsdataset voor toekomstige AI-systemen – zonder jouw expliciete toestemming.
Wat gebeurt er met jouw foto nadat je hem hebt geüpload? In het slechtste geval verdwijnt hij niet in de prullenbak, maar in datasets die wereldwijd worden gedeeld, gelekt of verkocht. Deze beelden kunnen vervolgens worden misbruikt voor deepfakes, identiteitsfraude of nepcontent. In één schrijnend geval werden zelfs medische privéfoto’s van een vrouw uit 2013 teruggevonden in de LAION-5B dataset – een beeldbank gebruikt door AI-systemen als Stable Diffusion en Google Image.
We leven in een tijd waarin een realistisch ogende nepbon, gemaakt met een AI-generator, kan worden ingezet om mensen en bedrijven te misleiden. Als zelfs kassabonnen niet meer betrouwbaar zijn, hoe zit het dan met jouw gezicht?
Een andere schaduwzijde van AI-kunst is het juridisch grijze gebied van auteursrechten. Stijlen van iconische studio’s zoals Disney, Pixar of Studio Ghibli zijn beschermd. Gebruik je AI om kunst in deze stijl te genereren, dan kun je – zelfs onbewust – inbreuk maken op auteursrechten. Wat begon als een onschuldige ode aan je favoriete tekenfilmstudio, kan eindigen in een juridisch mijnenveld.
In 2022 sleepten drie kunstenaars meerdere AI-bedrijven voor de rechter, omdat hun originele kunstwerken zonder toestemming waren gebruikt voor het trainen van AI-modellen. Creativiteit bots hier met juridische realiteit, en de gebruiker bevindt zich onbedoeld in het midden.
AI klinkt futuristisch, maar het vraagt enorme hoeveelheden energie en water. Het trainen van een groot AI-model stoot net zoveel CO₂ uit als vijf auto’s gedurende hun hele levensduur. Bovendien is er voor de koeling van AI-datacentra evenveel water nodig als een klein stadje. Zelfs elke simpele vraag die je aan een AI stelt, staat gelijk aan 5 minuten het licht aan laten en een glas water verspillen.
AI heeft absoluut potentieel – voor het onderwijs, de zorg, het bedrijfsleven en creativiteit. Maar blind vertrouwen op deze technologie is naïef. Vraag jezelf af: wil ik écht dat mijn gezicht deel wordt van een dataset? Dat mijn kunstwerk een auteursrechtenprobleem veroorzaakt? Dat mijn simpele AI-opdracht impact heeft op het klimaat?
Maak bewuste keuzes. Lees het privacybeleid. Check de rechten die je weggeeft. En gebruik AI op een manier die niet alleen voordelig is voor jou, maar ook ethisch en verantwoord is voor de samenleving.
